جهش در ویروس ها امری عادی است و زمانی که ویروس ها از بدن یک فرد به فرد دیگری منتقل می شود، جهش می یابند. در بسیاری از موارد، این جهش ها تغییری در توانایی انتقال یا ایجاد عفونت های سخت توسط ویروس ایجاد نمی کنند. جهش ها زمانی نگران کننده می شوند که در محل اتصال ویروس به سلول های انسان که در حقیقت راه ورود ویروس به بدن و ایجاد چرخه عفونت هستند، رخ می دهند. در چنین مواقعی معمولا یک جهش مهم در ویروس اتفاق می افتد که بر سرعت تکثیر ویروس و یا انتقال آن از یک فرد به فرد دیگر تاثیر می گذارد. برای مثال، از ابتدای پاندمی کرونا ویروس تاکنون سویه های جهش یافته ای در انگلستان، آفریقای جنوبی، برزیل و ایالت کالیفرنیای آمریکا ایجاد شدند که فقط یک جهش در محل اتصال ویروس به سلول انسان داشتند که همان جهش سبب شد که این ویروس ها توانایی بیشتری در ایجاد بیماری ریوی سخت و حتی مرگبار بویژه در افراد آسیب پذیر داشته باشند.
آنچه کرونا ویروس جهش یافته هندی را به یک سویه بسیار مسری تبدیل کرده آن است که در این ویروس همزمان دو جهش در پایانه های اتصال این ویروس با گیرنده های سلول های انسان ایجاد شده است. به عبارت بهتر این سویه ترکیبی از سویه های جهش یافته برزیل، آفریقای جنوبی و کالیفرنیا است که هر کدام به تنهایی مسری و خطرناک بودند. این دو جهش همزمان سبب شده است که سرعت تکثیر و ایجاد عفونت توسط ویروس جهش یافته هندی در مقایسه با سایر جهش یافته ها ۲۰% افزایش یافته است و این ویروس می تواند راحت تر به سلول های بدن انسان وارد شده و سبب ایجاد عفونت شود.
نکته حائز اهمیت در مورد کرونا ویروس هندی آن است که این دو جهش که هر دو در محل اتصال ویروس به سلول های انسانی هستند، در حقیقت در قسمتی از ویروس قرار دارند که هدف واکسن و یا آنتی بادی های خنثی کننده قرار می گیرند تا شخص ایمن شود. اما جهش های مذکور سبب شده اند که خنثی سازی و غیرفعال سازی این ویروس تا ۵۰% کاهش یابد. این بدان معنا است که متاسفانه اگرچه بهترین واکسن های موجود نظیر فایزر و مدرنا قادر به ایمن سازی بدن در برابر ابتلا به سویه های تک جهشی نظیر جهش یافته های انگلیسی، آفریقای جنوبی و برزیلی هستند اما پیش بینی می شود که کارایی آنها در مقابل سویه دو جهشی هندی تا ۵۰% کمتر شود. به این ترتیب تنها راه حفاظت جوامع در برابر چنین سویه های جهش یافته ای آنست که همه افراد جامعه واکسینه شوند تا در صورت مواجه با ویروس فقط به یک بیماری خفیف تا متوسط اما غیرمرگبار مبتلا شوند.
در حال حاضر این ویروس به بیش از ۱۰ کشور جهان راه یافته است که آمریکا، انگلستان، استرالیا، آلمان، بلژیک، ایرلند، نیوزلند، سنگاپور، نامیبیا و متاسفانه ایران از آن جمله هستند.
با توجه به روند بسیار کند واکسیناسیون در کشور درخواست می شود که هموطنان عزیزمان در محل های پر رفت و آمد همواره از دو ماسک استفاده کنند.
آزاده رحمانی
دکترای میکروبیولوژی
