پس از آنکه واریته های بسیار مسری ویروس کرونای هندی نظیر سویه های دلتا و دلتا پلاس به ایران رسیدند، خبرهای دیگری از بیمارستان های تهران و شهرستان ها منتشر شد مبنی بر اینکه عفونت همزمان قارچ سیاه با کووید-۱۹ که قبلا فقط در هند گزارش شده بود، در میان مبتلایان ایرانی نیز دیده می شود. دلیل این امر چیست؟
قارچ سیاه یا موکورمایکوزیس یک عفونت بسیار نادر اما کشنده است. قارچ های مولد این بیماری که موکورال ها نام دارند در فضای پیرامون ما از جمله در آب، خاک و هوا بوفور یافت شده و می توانند از طریق پوست آسیب دیده (زخم های پوستی)، استنشاق هوای آلوده و یا دستگاه گوارش وارد بدن انسان شوند. تا زمانیکه فرد سالم باشد و سیستم ایمنی او از عملکرد خوبی برخوردار باشد، به بیماری قارچ سیاه یا Black Fungus مبتلا نمی گردد. اما وجود هرگونه نقص در تظاهرات سیستم ایمنی بدن، افراد را مستعد به ابتلا به این بیماری عفونی می کند. یکی از مواردی که می تواند سبب سرکوب فعالیت های سیستم دفاعی بدن و در نتیجه آمادگی بدن برای عفونت قارچ سیاه شود، تزریق داروهای استروئیدی نظیر دگزامتازون است.
چرا برخی مبتلایان به کوید-۱۹ به عفونت قارچ سیاه نیز مبتلا می شوند؟
افرادی که به بیماری کووید-۱۹ مبتلا و سیستم تنفسی آنها درگیر می شود بویژه در مواردیکه میزان اکسیژن خون آنها افت چشمگیری کرده و جهت دریافت درمان های حمایتی در بیمارستان بستری می شوند، تحت درمان روزانه بمدت ۱۰ روز با دگزامتازون قرار می گیرند. این امر اگرچه میزان مرگ و میر را در مبتلایان به کووید-۱۹ کاهش می دهد اما سبب نقص سیستم دفاعی آنها شده و باعث می شود در مراحل پایانی بیماری سایر عوامل عفونت زا از جمله قارچ های موکورال بتوانند به بدن آنها حمله و ایجاد عفونت های ثانویه و مرگبار نمایند. از آنجاییکه بیماری قارچ سیاه ریوی علائم بسیار مشابهی با کووید-۱۹ نظیر تب، سردرد، آبریزش بینی، تنگی نفس، درد در ناحیه سینوس ها، درد قفسه سینه و سرفه دارد، بنابراین ابتلا به آن در مراحل پایانی و یا دوره نقاهت بیماری کوید-۱۹ که بدن بسیار ضعیف گشته می تواند ظرف مدت یکهفته منجر به مرگ بیمار شود.
منشا قارچ های موکورال در بیمارستان ها کجاست؟
اگرچه این قارچ ها در محوطه پیرامون ما بوفور وجود دارند اما سیستم های تهویه بیمارستان ها، آنس های چوبی که برای معاینه حلق و زبان استفاده می شوند و بانداژهای چسبی، از موارد احتمالی در انتقال این قارچ بشمار می روند.
در حال حاضر واکسیناسیون و تداوم استفاده از ماسک صورت تنها راه پیشگیری از ابتلا به این عفونت ها است.
آزاده رحمانی
دکتری میکروبیولوژی
